Mot normalt

I dag passerer vi ein viktig milepel mellom fimbulvinter og jonsok. Når natt og dag er like lange, er det på tide å teste svinet.


På denne dagen er det vårjamdøger og vi merkar at kulda slepper taket. Våren er på veg. No kan vi snart spyle saltet av bilane og koste strøsanden vekk frå trapp og oppkøyrsle. Røyrleggjarane kan pakka bort tineutstyret og ta opp att sitt vanlege arbeid, som er å skifte ut godt brukande baderomsutstyr med noko endå nyare og dyrare. Norge kom ut av den økonomiske krisa med gevinst og kan halde fram med å salte ned pengane i heimen. Også når det gjeld vinterens kraftkrise har vi stått han av. Det er varmt vatn i dusjen og vi kan igjen kaste genseren og ha det komfortabelt andre stader enn halvvegs inne i peisen. Vi er gudskjelov på veg tilbake til normalen.

I morgon er det både Maria bodskapsdag og Bendiksmesse. Det første primstavmerket markerer at det er eit svangerskap til jul. Bendiksmessa er til ære for Benedikt av Nursia som blir rekna som klostervesenets far i Vesten. Bendik har vore sparsamt feira på det protestantiske Nordvestlandet dei siste hundreåra. Men no har vi fått eit nytt og opnare syn på munkeliv etter at vi vart kjend med katolisismen gjennom sunnmøringen Arnfinn Haram. I mange år har denne kuttekledde dominikanarmunken gjort seg gjeldande som skarpskodd debattant i kulturavisene. I det siste har han også dukka opp blant talkshow-skravlarane i fjernsynet. Det skjedde etter at han bokmelde ein jubileumsantologi utgitt av det erotiske bladet Cupido og etterlyste meir saft og kraft og kjensler i pornografien.

Slik kan ein tilbaketrekt munk brått bli aktuell og folkekjær. Og kraft og saft både over og under dyna har det sanneleg vore bruk for desse beinkalde vintermånadene vi har lagt bak oss.Tre månader med finevêr har gått oss på nervane. Dag etter dag har sola har kasta sine kalde strålar inn gjennom vindauget og spreidd tvil om den globale oppvarminga. Vi har ei rekkje gongar måtta vaske bilen i fordi den naturlege høgtrykkspylinga ovanfrå har vore ute av drift. I staden for å rydde terrassen for snø har vi moka han inn til husveggen for å få ekstra isolasjon. Heilt mot normalt har han blitt liggjande, og han kom vel ved.

Varmgang. Sidan juletider har vi stampa rundt i tunge sko og polstra vinterfrakkar i staden for dei vanlege allvêrsjakkene.Vi har uroa oss for frosne rør og varmgang i sikringsskåpet. Vi har forskansa oss innandørs med vampyrseriar på TV. Når vi endeleg har sovna, er det elektrisitetsrekninga vi har hatt mareritt om.

Med god grunn, skulle det vise seg. Det har i det heile vore ein vinter mot normalt og det er inga trøyst at vintervêret har vore ute av lage også nede i Europa. Der har stormar og snøtjukke framkalla vassflaum og jordras, høyrer vi frå fortvilte norske klimaflyktningar. Dei har kjøpt seg spanske og italienske feriehus i dyre dommar for å sleppe unna skitvêret i nord. Men i år har dei hutra bak enkle vindauge, opplevd sludd og regn og merka kulden bite gjennom uisolerte murvegger. Med andre ord – dei har hatt ein vinter som minte stygt om den klassiske grøne vestnorske. No kjenner dei seg lurte. Og då er det nok berre eit tidsspørsmål før ein solariebrun stortingsrepresentant frå Framstegspartiet går på talarstolen og spør kva statsråden har tenkt å gjere med det.

Merkedagen midtvegs mellom nyttår og jonsok blei også kalla Bent prøvesvin – eit kalendermerke som i dag er minst like fjernt for moderne menneske som Bendiksmessa. Men i morgon er altså dagen då ein skal teste ut kor godt grisen har greidd seg gjennom vinteren. Det brukte ein å gjere ved å drive han framfor seg med slag og spark for å sjå kor mykje han tolte.

I dag er det knapt nokon som har villagriser å jage rundt på. Hadde vi gjort det med spark og slag som tradisjonen tilseier, hadde vi også raskt blitt stoppa av Mattilsynet. Men tradisjonane lever vidare i nye former. No går det ut over sofagrisen i staden. Far har velta seg i vinkelsofaen med ostepop og pizza sidan dei olympiske leikane tok til. No blir han jaga ut i naturen og inn i skiløypa av kone og fastlege og han blir møtt med grove truslar om overvekt og helsesvikt om han kjem for tidleg inn att.

God helg!

(petit Sunnmørsposten mars 2010)