Pirk og skadefryd

 

Nærlesing på jakt etter språklege sleivspark og mageplask gir utløp både for pirkelyst og skadefryd.

«Eg er sjokkert, men ikkje overraska», sa idrettsgeneralen Gerhard Heiberg ein av dei mange gongane han har måtta kommentere endå ein skandale i toppidrettsmiljøet. Sjokkert er det vanleg å vere i media. Veldig få innrømmer at dei er overraska. Lesaren sjølv må vurdere kor stort sjokket kan vere, når ein høyrer om noko som slett ikkje kom overraskande. Må ikkje eit sjokk vere plutseleg? Eller er sjølve sjokket framkalla av at noko ein lenge har visst, plutseleg har blitt allment kjent?

Gartnarar. Så konspiratorisk kan ein spekulere om språk, om det er slik ein er skapt. Og det er vi, mange av oss, anten vi no er ute etter å pirke på andre eller vi løfter vår penn av idealistisk godhug for det norske språket. Ivrige gartnarar i språkets kjøkkenhage har funne seg ei bot på Facebook kalla Språkspalta. Her blandast uthenging av språklege blødmer med lærde utgreiingar om grammatikk, godmodig skadefryd og kraftige oppgjer med spesielt ungdommens opprørande mangel på skriftleg skikk og bruk. Nokre av eksempla er lånte derifrå.

«Død metalltrommis søkes» stod det nyleg i eit bransjeblad. Vi forstår nok at eit Death Metal-band annonserer etter nokon på tromme, men det spørs om akkurat dette er det beste eksempelet på vilje til norsk i den elles anglofile rockebransjen.

Muggar. Å snakke i bilde gir farge og kraft til framstillinga. Ein kvinneleg syklist er på vegen igjen etter ein skade. No er ho tilbake med fulle muggar, skriv avisa. Vi synest vi ser det for oss. Ein kanin har blitt overkøyrt og «har blitt ille tilberedt», skriv eit anna blad. Det er eit syn vi helst ikkje vil sjå for oss.

Heisen vi av og til brukar, har eit skilt der det står «Kjøring kun med påholden knapp». Av tryggingsgrunnar rører nemleg heisen seg ikkje, viss ein ikkje held knappen inne heile tida. Sidan folk ikkje forstår meldinga, stoppar heisen oftast midtvegs fordi dei tek bort fingeren. Då trykkjer dei alarmknappen i staden. Den er i alle fall ikkje til å misforstå. Har ein arbeidd ei stund på eit offentleg kontor, kan også følgjande setning framstå som ei klar melding: «Sånn får du ei lettare oppgåve i forhold til det å sette fokus på å få til et enklare forhold til forholda». Smilefjes!

Dop. Den såkalla særskrivinga av samansette ord har fått mykje pepar gjennom mange år. Det blir likevel gjennomført med stor konsekvens blant mange språkbrukarane som elles har eit ganske kaotisk forhold til språkreglar. «Nær butikken» står det på eit klistremerke på glasdøra på ein matbutikk. Tampen brenner, men kvar er den eigentlege inngangsdøra, tenkjer vi. Inne i butikken les vi eit oppslag der det står "8 toalett ruller». Det er for gale. Her må nokon gripe inn før det blir personskade.

Vi kom over ei avis med bilete av ein kongeleg svensk baby under tittelen «Oscars dop». Nei, kjære vene, tenkte vi. I så ung alder. Heldigvis las vi om dåpen av vesleprinsen i ei svensk avis. Dermed kan prinsesse Victoria enno ei stund sove trygt om natta.

Boarding. Når vi er ute og flyg, får vi følgjande oppmoding frå flyselskapet: «Vennligst ha deres eget boardingkort klart for fremvisning». Det er klar tale og nyttig å vite i tilfelle nokon hadde tenkt å vise fram kortet til passasjeren ved sidan av.

Her i avisa kom vi nyleg over ein annonse frå eit analyse-, rådgivings- og forskningsselskap som hadde bruk for ein CEO. (Veit du ikkje kva det er, treng du ikkje søkje, men det er engelsk for adm. dir.) Namnet på firmaet er Patogen, som i følgje framandordboka er medisinsk latin og tyder «sjukdoms-vekkjande, eigna til å framkalle sjukdom».

Patogen skal ha som oppgåve å hjelpe akvanæringa med ”fiskehelse-relaterte utfordringar”. Noko seier oss at dette kan vere eit namn som kan vekkje ei viss interesse internasjonalt. Spesielt i latinske land.

God helg, likevel!

Kjetil Tandstad