Livet er som ein fest. Pensjonistalderen,
som vi nærmar oss, er som nachspielet. Vi begynner å bli trøytte og sit og
halvsøv i kvar vår stol. Dei mest
spennande gjestene har gått heim. Men vi blir sitjande.. og klokka går. Det er heilt usannsynleg, men det kunne vere
at det skjedde noko sensasjonelt. I så
fall, i alle tilfelle, vil vi vere der.
Ja ,klokka går. Kveldssola skin på oss.
Snart går ho ned. Det er fortærande å tenkje på. Vi er altså seint ute på nachchspiel
og det er alt langt på natt. Men vi får kose oss på pensjonistars vis, i skrått
kveldslys med våre minne og våre albumblad. Det eg skal seie heretter er ein
resirkulert og litt forandra versjon av kåseriet eg heldt til dykk for 25 år
sidan. Eg reknar med at dei fleste har
gløymt kva eg sa den gongen. Viss ikkje, er det kanskje ikkje så farleg. Vi
gamlisar elskar reprisar. Her får de ein til:
Konfirmasjonsdagen var ein stor dag og eit
viktig tidsskilje på sekstitalet. Den dagen sokneprest Olav Husabø la si hand
på våre hovud og velsigna oss, opna han samtidig porten for oss til den breie
veg. Barndommen var slutt. Den spennande, fargerike og dramatiske vaksenverda
låg for våre føter. Sjølv om det offisielt var 16-årsgrense for mykje og 18- og
21-årsgrense for det meste, meinte vi i alle fall sjølve at vi var klare for
vaksenlivet så snart vi var femten og hadde «fått prestehanda på oss».
Heile året vi gjekk for presten snakka vi
om alt vi skulle gjere, så snart konfirmasjonen var unnagjort. Først og fremst:
vi skulle bestemme sjølv. Det var i prinsippet fritt fram for alt som var
farleg og forlokkande. Vi skulle røykje og drikke og sleppe til hos jentene. Vi
skulle kjøpe oss ein Tempo for konfirmasjonspengane og kalle det øvelseskøyring
heilt til vi vart gamle nok til å køyre lovleg.
Så snart konfirmasjonen var over. Då ville alt vere forandra, meinte vi. Derfor stod vi som tende lys
oppover midtgangen i gamlekyrkja og let oss velsigne med foreldre og tanter og
onklar og besteforeldre kjærleg på plass på begge sider. Det var ei stor og
høgtideleg stund. Vi stod der som ein engleflokk i våre kvite kapper og trippa.
Når seremonien i kyrkja var over, hengde vi av oss kappene og storma
ut i våre nye konfirmasjonsklede. Jentene i pastell og crimplene med spisse
skumgummipuppar og tupert og stivlakkert hår. Vi gutane i koksgrå terylene,
kvite nylonskjorter og svarte sko. Personleg var eg mest stolt av
konfirmasjonsskorne. Dei var spissare enn vanleg hadde eit felt med semska skinn på sidene,
noko som gav dei eit dristig rocke-preg. Over dressen hadde vi heilårskapper,
alle sydde over same lest hos Furseth og med skumgummi-innlegg i foret.
Nokre av dei verste av oss sneik seg nedom
nausta nedanfor kyrkja og fyrte opp ein Teddy, men dei fleste stod berre att å
beundra dei som våga. Etterpå for vi heim saman med familien med kyrkjebussen
for å ete steika. Neste helg skulle vi heilt sikkert på dans….
Konfirmasjonen hadde faktisk eit slags
preg av nålauge på denne tida. Då kunne ein ikkje sitje å halvsove og få alt servert
og opp i handa av pedagogiske prestar og høgskuleutdanna kyrkjelydsarbeidarar.
Frå haust til vår skulle det lesast salmevers og bibelord. Overhøyringa stod
for oss som ein reell trussel. Det kunne vere at vi ikkje slapp fram. Og ein
måtte alltid markere seg i kameratflokken. Skulle ein få respekt, måtte ein
kunne vise til dristige handlingar. Det vart bretta papirfly og kasta papirkuler,
det gjekk lappar på kryss og tvers mellom benkeradene. Ein raud syltetøystrikk
frå ei matabombe la seg fint rundt halsen på ein av dei utskorne apostlane på
preikestolen. Strikken hang der i store delar av det festlause halvåret i 1964
og skapte moro under gudstenestene som vi var utkommanderte til å følgje.
Det
manglar ikkje på muntre minne. Men vi må ikkje gå så langt at vi minnest
konfirmasjonsalderen som ei lykkeleg og sorglaus tid. Vi minnest kanskje alle
den desperate kjensla av å gå glipp av noko , viss vi måtte vere inne ein
laurdagskveld. Desperasjonen dreiv oss ut på slapsete, uopplyste vegar kveld ut
og kveld inn. Vi kava oss fram i våre spisse glatte sko ei halv mil fram og ei
halv mil tilbake berre for å bli avviste i døra på ungdomhuset. Vi troppa
nyfikne opp blant røykjarane og drikkarane bak nova, og vart trakasserte på det
fryktelegaste som dei dritungane vi unekteleg var.
Pengar hadde vi aldri. Vi gøymde oss på
galleriet på ungdomshuset og fekk med oss dei første ti minuttane av ein
vaksenfilm med John Wayne før vi vart oppdaga. Etterpå sparka opp døra til Tordis bar i Straumgjerde, klar til å trekkje våre imaginære seksløparar.
Men inne i saloonen fekk vi klar beskjed. Viss vi ikkje hadde tenkt å kjøpe
noko, måtte vi berre ha oss ut straks med våre skitne sko og ikkje ta opp
plassen for kundane.
Audmjukingane stod i kø. På skulen vart vi
herja med av lærarane. Heime var det eit evig mas om lekser og manerar og at vi
måtte kome heim i rimeleg tid. Det var eit hundeliv. Men det var det einaste moglege. Vi måtte ut. Det var i
alle fall tusen gongar betre enn å sitje heime.
Eitt eller anna kunne skje der ute. Stakkars oss om vi ikkje var der når
det skjedde!
Det var ei tid med våte skor og skranglete
syklar. Bussane gjekk ikkje om kvelden. Ikkje den gongen heller. Foreldre hadde
stort sett ikkje bil. Ein kunne uansett ikkje be dei køyre oss på fest. Skulle
vi nokon plass, måtte vi gå eller sykle. I vårt femtande år var det tid for å
velje mål og retning i livet. Vi skulle velje utdanning, yrke, livspartnar. Men akkurat på denne tida
var det viktigaste valet det mellom den breie og den smale veg, mellom
ungdomshuset og bedehuset.
På
bedehuset var det eit trygt miljø med sine glade kristelege songar, festlege
predikantar og ungdomsprestar, bollar og brus og vaksenkontakt til overmål. På
ungdomshuset var det færre og mindre ansvarlege vaksne. Her var fart og
dramatikk, amatørteater og rockeband og jenter med korte skjørt og sigarettar.
Det var ikkje det at vi gutane likte så godt og danse. Men det var ein måte å
oppnå ein slags fysisk kontakt med motsett kjønn. Vi bukka keitete og heldt
rundt dei gjennom ein usikker vals. Vi kjende hormonane romstere i våre spinkle
kroppar. Det påverka kraftig våre val.
Ungdom er naturlegvis alltid seg sjølv lik.
Også i 1965 hadde vi fnisinga hos jentene og røling hos gutane. Nokre gjekk
over til å kalle kvarandre med etternamn etter at vi kom på ungdomsskulen. Det
galt også dei som hadde gått heile barneskulen i lag og alltid tidlegare hadde
vore dus.
«Hei, Tandstad, e det nøke liv?», spurde
kameratane. Og eg steig ned frå den skranglete sykkelen med fartsstriper som eg
eigenhendig hadde måla på med Bengalac og svara: «Du veit, mykje liv i store bilar».
Vi gutane var
lange og skranglete eller tjukke og kvisete. Vi nytta kvart høve til å væte
kammen og friske opp att sleiken. På føtene hadde vi dei gamle besteskorne våre
som var kvite på tuppen. Jentene hadde konete kjolar med blonder i halsen eller
strekkbukser og kufte.Jentene forandra seg
på underfullt vis under strikkegenserane naturlegvis , men om dagen dei
var til å kjenne igjen. Men om kvelden dukka dei opp i ny ham. Håret var høgt
og glasert med spray. Dei var dramatisk svarte rundt augene, bleike av rosa
pudder og lys leppestift og dei omgav seg med ein tung eim av Yaxa, som gjorde
dei bombesikre under armane i 24 timar.
Som duvande fullriggarar dukka dei opp på Streeten og segla suverent og nedlatande
forbi dei måpande gutane i klassen. Dei gjekk fnisande arm i arm med venninner
og smilte kokett og over hovuda på oss. Så dukka det opp ein Ford Anglia eller
ein MZ-motorsykkel og stakk av garde med dei. Mot ei slik overmakt hadde vi gutane
ingen ting å stille opp. Vi vart ståande att med våre trøsyklar utan lykt og
prøvde å dekkje over nederlaget med store ord og ville historier.
Å vere femten var eit liv fullt av knuste
draumar og pinlege nederlag. Av og til opplevde vi enkeltståande sigrar og
triumfar. Slik er det kanskje
framleis. Dei som er unge i dag får sine
opp- og nedturar digitalt via telefonen på snapchat og twitter. Vi opplevde det
analogt og direkte: Eit heldig snøballkast, ein samanbretta lapp frå ei jente
med vårt namn på. Eller det kunne vere
eldre kameratar, som tok oss med og behandla oss nådig som ein av gjengen. Det gav
oss den berømte ringen av sjølvtillit som vi alle trakta etter.
Som
femtenåringar var vi alltid på spranget, alltid søkjande og på jakt etter nye
erfaringar og nye ting å lære. Same kor håplause våre sjansar var, måtte vi ut
og prøve. Ut å ta lodd på livet. Det var ei fantastisk, herleg og spennande
tid. Men eit hundeliv!!
(Kåseri for 50-årskonfirmantane, Berlihuset, Sykkylven 5.9.2015)
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar