Gambling i entreen

Lauvet fell og loddbøkene blafrar i vindfulle bislag og trapperom. Hausten er høgsesong for basar og tombola. Er det nokon som vil ha lodd på ein halv gris?

Ding dong, seier dørklokka. Vi ristar på hamsen, gnir oss i augo og tassar ut i gangen på sokkeleisten og sanneleg, endå ein gong står det ein håpefull tiggar på trappa. Ein femteklassing denne gongen, med uregjerleg lugg, store framtenner og loddbok og vekslepengar i eit nett frå Rema. Inntektene av lotteriet skal gå til heilt nødvendig utstyr på motorcrossbana, fortel han. Dei manglar både tidtakarbu og skikkeleg service-stasjon.

Tiggarstaven. Vi  yter naturlegvis vår skjerv, endå vårt forhold til motorisert tullkøyring i naturfagre omgjevnader er omtrent det same som til tullkøyring i dataspel. Det er ikkje akkurat det første vi  tenkjer på som byggjande barnekultur. Men alle fordommar til side. Fordommar har vi ikkje råd til å halde oss med, vi som bur på bygda. Det er ikkje rart at bygde-Norge toppar dugnads- og givarstatistikkane. Her blar vi opp til alt frå naudhjelp for Afrika til musikkorps og hjelpekorps. I det ytre kan det verke som vi synest det er spennande gambling i entreen. Men gevinstane blir resirkulerte år for år. Med loddbok og penn stadfestar vi vår tilknyting til lokalsamfunnet og demonstrerer vår inkluderande haldning. Neste gong er det kanskje vi som går rundt med tiggarstaven. Den som kjøper lodd til inntekt for amerikanske veteranbilar eller koreansk kampsport, kan rekne med velvilje for eigne initiativ seinare. Som for eksempel ei lokal sagway-bane, no når den nye regjeringa endeleg har gjort denne undertrykte folkesporten lovleg i landet.

Dei som bur i byggjefeltet fortel at dei gruer seg til halloween, når hordar av småfolk  i groteske plastmasker ringjer på dørene og ropar knask eller knep. Her i utkanten er det ingen som plagar oss. Bygdevegen er for mørk og avstanden for stor for vampyrane og trollkjerringane frå byggjefeltet. Loddsal er noko anna, men her får ungane skyss frå dør til dør. Ute på gardsplassen sit mora med SUV-en på tomgang og kjedar seg. Men alt er betre enn å gå på dørene sjølv. Derfor sit ho tolmodig i bilen  yter på denne stillfarande måten sin uvurderlege innsats for det lokale foreiningslivet.

Tordenskjolds loddseljarar. Grisgrendte bygdesamfunn set si ære å ha same organisasjonsfloraen som  dei har i byen. Derfor spring Tordenskjolds loddseljarar på bygdene skorne av seg mellom inntektsgivande tiltak for organisasjonane dei er med i. Her er det både Rotary og Lions , både songkor og musikklag, kunstklubb og småbåtlag, indre og ytre misjon og alle tenkjelege tilbod om sport og trim og slanking. Dei fleste har eiga erfaring frå den motvillige vandringa med tiggarstaven og møta mellom ein  småflau  loddseljar og  ein kjøpar som er heilt på randa til å seie det han meiner: At no får det jaggu meg vere nok!

Som regel smiler begge partar hjarteleg til kvarande medan lodd og pengar skifter side, men ikkje alltid: Leiinga for fotballklubben  hadde fått ambisjonar på vegner av dei aldersbestemte laga og påla oss foreldra å selje lodd også utanfor laget sitt territorium. Så står ein der i fiendeland med fingeren på ringeklokka. Ingen reaksjon. Vi tek nokre skritt bakover og kikkar opp mot fasaden for å sjå etter livsteikn i det opplyste huset.

Halv gris. Då går verandadøra  heilt oppe under takskjegget opp. Ein naken, hårete og dryppande våt kar stig ut på verandaen. Han står der i nordavinden, berre med eit lite handkle rundt den imponerande ølvomma og vil vite  kvifor vi ringjer på døra hans akkurat medan han er i dusjen.

 - Vi lurte berre på om du vil ha lodd på ein halv gris, pip vi nedanfrå.

Han tok det mykje meir personleg enn vi hadde meint det. Først såg han nedover sin nakne skrott. Så sette han augo i oss og hytta med neven før han forsvann og slo verandadøra att etter seg med ein smell.

Kjetil Tandstad