Selfies i stein

 

Det går i  selfies og skrytebilde. Vi vil alle bli elska og hugsa. Men kvifor satse på flyktige media, når ein kan hogge sitt ettermæle i stein.

Det var ein gong det kosta litt å bli kjendis og helt. Ein av dei som kjempa på Stiklestad drog pila or brystet så slintrene følgde med og overleverte  den lakoniske replikken: ”Godt har kongen fødd meg, feit er eg enno om hjarterøtene”. Han døydde naturlegvis like etterpå, men sikra sitt ettermæle. Han fekk ry som ein tøffing og  fekk spalteplass hos Snorre. Det gav han heltestatus i tusen år.  

Karsleg. For tusen år sidan skulle ein døy med ein karsleg spøk på leppene. I dag står vi gjerne fram i media og klagar over våre skavankar. Det gjer ingen ting å ha pinlege sjukdommar, berre vi kjem på TV. Kveldane brukar vi til å publisere skrytebilde av oss  sjølve på fjelltoppar og dyre restaurantar. Ikkje akkurat for å framheve vår person, men for å dele våre gode opplevingar med våre medmenneske.

Å dele er raust og dessutan sosialt. Den  folk ikkje veit om, eksisterer nesten ikkje.  I mediesamfunnet må vi sjølv skape blest om vår ringe person. Vi  klappar andre på skuldra og blir klappa igjen. Men kvifor berre på  facebook og twitter – desse flyktige media med innhald som løyser seg opp i den blå luft så snart du har logga deg av. Vi veit jo at manns minne er sånn cirka fjorten dagar og endå mindre for alt dette som berre flagrar fort forbi.

 Solid. Men  gravsteinar er solide saker. Det som er skrive der, blir ståande. Dei  er korkje avhengige av nettiltgang eller 4G.  Er ein framsynt i testamentet, kan ein betale for steinen langt inn i framtida. Her kan vi  utan å bli motsagt oppsummere våre liv og ytre oss slik at komande slekter ikkje gløymer oss.  Men då må ein kome på noko meir minneverdig å skrive enn takk for alt og kvil i fred.

Den svenske forfattaren Fritiof Nilsson, Piraten blant vener, skreiv blant anna den klassiske boka Bombi Bitt og jag. Det gjekk litt opp og ned for han i livet. Men han sikra effektivt sitt ettermæle ved å bestille følgjande tekst på gravsteinen: ”Her under ligg oska av ein mann som hadde for vane å utsetje alt til neste dag. Men på sitt siste  forbetra han seg og  døydde verkeleg 31. januar 1972. Det skal alltid vere friske blomster på grava hans. Det er nokre som set pris på ein god replikk.

Siste ord. Inskripsjonen på gravsteinen er ein god metode for dei som vil ha  siste ord. Det er ingen dårleg ide å få sine ord hogne i stein. Nokre gravskrifter må vere forfatta anten av ganske vondsinna pårørande eller ganske romslege avdøde. Den norskdanske diktaren Johan Herman Wessel – han med dei skeive støvelhælane – dikta knusande gravskrifter som dette over sine vener: Her ligger Walt. Han gjorde malt. Det var alt.  Smededikta hans skal vore laga i  kjærleik, blir det hevda. Er det same tilfelle med den som formulerte orda over han som fekk si dramatisk endelykt i Det ville Vesten, var det endå betre skjult: ”Here lies Lester More/four slugs from a 44./ No less, no more.

”Minneverdige  er også  orda over ein mann som hadde reist mykje i livet og som fann kvila på ein irsk kyrkjegard. ”Been everywhere else”. Han var kanskje gammal og mett av dagar. Men også litt nyfiken over kva som venta han likevel. Slike gravsteinar kan ein kome til å bli i  humør av. Men nokre inskripsjonar får ein til å tenkje og undre seg.  Som på gravsteinen  over ein sokneprest med frue i Ebeltoft i Danmark som kyrkjegardsvandrarar har spekulert over gjennom mange år:

 Hun var retsindig og god mot alle. Han var et menneske. Her er det  rom for tolking. Vi vel å tenkje at var ein fin attest å få for  begge to.

 Kjetil Tandstad